فرش ابریشم قم به‌عنوان یکی از زیباترین و نفیس‌ترین فرش‌های ایرانی شناخته می‌شود و دارای نقوش و طرح‌های بسیار متنوع و ظریفی است که هر یک از آن‌ها بازتاب‌دهنده هنر و فرهنگ غنی ایرانی است. این نقوش به دلیل ظرافت و دقت بالایی که در بافت آن‌ها به کار رفته، به‌خصوص در فرش‌های ابریشمی قم، بسیار متمایز و معروف هستند. در ادامه به برخی از معروف‌ترین نقش و نگارهای فرش ابریشم قم اشاره می‌شود:

1. طرح لچک و ترنج

طرح لچک و ترنج یکی از معروف‌ترین و کلاسیک‌ترین طرح‌های فرش ایرانی است که در فرش‌های قم نیز به وفور یافت می‌شود. این طرح شامل یک نقش مرکزی به نام "ترنج" است که معمولاً به شکل دایره، بیضی یا لوزی در وسط فرش قرار دارد. چهار لچک (گوشه) نیز در اطراف ترنج قرار گرفته‌اند که به‌طور معمول با هم هماهنگی دارند. این طرح با استفاده از رنگ‌های زنده و ترکیب‌های پیچیده ایجاد می‌شود و نمادی از نظم و تقارن در هنر ایرانی است.

2. طرح شاه عباسی

طرح شاه عباسی یکی دیگر از نقوش معروف است که برگرفته از گل‌های شاه‌عباسی، نوعی گل تزئینی با اشکال متقارن و پیچیده است. این گل‌ها به‌طور متداول در سراسر فرش پخش می‌شوند و در میان آن‌ها ممکن است طرح‌های دیگری مانند ترنج یا اسلیمی نیز قرار گیرد. طرح شاه عباسی به دلیل زیبایی و ظرافت خاص خود، از محبوبیت زیادی برخوردار است و به‌خوبی در فرش‌های ابریشم قم دیده می‌شود.

3. طرح اسلیمی

طرح اسلیمی یکی از نقوش بسیار قدیمی و اصیل در هنر ایرانی است که شامل خطوط پیچیده و منحنی‌های پیوسته‌ای است که به شکل‌های هندسی و گیاهی درهم‌تنیده درآمده‌اند. این طرح به نوعی نماد گیاهان و پیچیدگی‌های طبیعت است و در فرش‌های قم به‌خوبی اجرا می‌شود. ترکیب این خطوط با گل‌ها و برگ‌های ظریف، نمایی دلپذیر و منحصر به فرد به فرش‌های قم می‌بخشد.

4. طرح شکارگاه

طرح شکارگاه یکی از طرح‌های منحصر به فرد و هنری در فرش‌های قم است که صحنه‌های شکار و طبیعت را به تصویر می‌کشد. در این طرح، نقش‌هایی از حیوانات مانند شیر، آهو، پرندگان و گاهی نیز انسان‌ها در حال شکار دیده می‌شود. این نقوش با جزئیات بالا و رنگ‌های متنوع به‌صورت دقیق و هنرمندانه بر روی فرش بافته می‌شوند و جذابیت خاصی به فرش می‌دهند.

5. طرح محرابی

طرح محرابی یا سجاده‌ای به‌طور معمول در فرش‌های قم به کار می‌رود و شامل یک طرح اصلی به شکل محراب (مکان نماز در مساجد) است که به سمت بالا کشیده شده و در اطراف آن نقوشی مانند گل‌ها و اسلیمی‌ها قرار گرفته است. این طرح به‌ویژه برای فرش‌های کوچک‌تر و قالیچه‌ها بسیار محبوب است و بیشتر در فضاهای مذهبی و عبادی استفاده می‌شود.

6. طرح گل فرنگ

طرح گل فرنگ شامل نقوشی از گل‌های طبیعی با الهام از طرح‌های اروپایی است که در اواخر دوره قاجار به ایران وارد شد. این گل‌ها با رنگ‌های زنده و درخشان و با جزئیات بالا بافته می‌شوند و ترکیبی از هنر ایرانی و اروپایی را به نمایش می‌گذارند. فرش‌های با طرح گل فرنگ، به دلیل زیبایی و ظرافت این نقوش، همچنان در قم بافته می‌شوند و بسیار محبوب هستند.

7. طرح هندسی

برخلاف طرح‌های منحنی و پرجزئیات، طرح‌های هندسی در فرش‌های قم نیز یافت می‌شوند که شامل نقوشی با اشکال هندسی مانند مربع، لوزی، و مثلث هستند. این طرح‌ها اغلب ساده‌تر و دارای تقارن بیشتری هستند و به دلیل خطوط مستقیم و نظم هندسی خود، ظاهری مدرن‌تر به فرش می‌بخشند.

8. طرح بته جقه

بته جقه یا طرح سرو، یکی از نقوش سنتی و بسیار محبوب در هنر فرش‌بافی ایرانی است که به شکل یک برگ خمیده یا شعله طراحی می‌شود. این طرح نمادی از قدرت و جاودانگی است و در فرش‌های قم با استفاده از رنگ‌های متنوع و زیبا بافته می‌شود. بته جقه می‌تواند به‌صورت تکی یا تکرارشونده در سراسر فرش حضور داشته باشد.

9. طرح گلدانی

طرح گلدانی شامل تصویری از یک یا چند گلدان پر از گل است که در مرکز یا در سراسر فرش قرار دارد. این طرح از دوره صفویه به بعد در فرش‌بافی ایرانی رایج شده و در فرش‌های قم به‌صورت هنرمندانه و با جزئیات دقیق بافته می‌شود. این طرح معمولاً با نقوش اسلیمی و شاه‌عباسی ترکیب می‌شود و جلوه‌ای باشکوه به فرش می‌بخشد.

10. طرح افشان

طرح افشان یکی از طرح‌های بدون ترنج است که در آن نقوش گل و گیاه به‌صورت پراکنده و به‌هم‌پیوسته در سراسر فرش پخش می‌شوند، بدون اینکه هیچ طرح مرکزی (ترنج) وجود داشته باشد. این طرح به دلیل عدم وجود ترنج، به فضاهای بازتر و مدرن‌تر مناسب است و در فرش‌های قم با دقت و هنرمندی بافته می‌شود.

این طرح‌ها نمایانگر تنوع و غنای فرهنگی در فرش‌های دستباف ابریشم قم هستند و هر کدام از آن‌ها با توجه به ظرافت، رنگ‌بندی و جزئیات خود، می‌توانند زیبایی و شخصیت منحصربه‌فردی به فضای داخلی خانه ببخشند