رنگ‌های طبیعی که در فرش‌های دستباف لچک ترنج به کار می‌روند، نقش مهمی در زیبایی، کیفیت و اصالت این فرش‌ها دارند. این رنگ‌ها که از منابع طبیعی مانند گیاهان، حیوانات و مواد معدنی استخراج می‌شوند، به دلیل ماندگاری، درخشش و تنوع‌شان در تاریخ فرش‌بافی ایرانی بسیار مورد توجه بوده‌اند. در ادامه به معرفی این رنگ‌ها و نحوه استخراج آن‌ها پرداخته‌ام:

1. قرمز (رنگ لاکی)

• منبع طبیعی: رنگ قرمز یا لاکی یکی از پرکاربردترین رنگ‌ها در فرش‌های لچک ترنج است که از گیاه روناس به دست می‌آید. ریشه‌های روناس پس از استخراج، خشک شده و سپس پودر می‌شوند تا رنگ قرمز طبیعی حاصل شود.
• ویژگی‌ها: این رنگ درخشان و گرم است و به دلیل ثبات و مقاومت بالا در برابر نور و شستشو، یکی از محبوب‌ترین رنگ‌ها در فرش‌بافی است.

2. آبی

• منبع طبیعی: رنگ آبی از گیاه نیل (ایندیگو) به دست می‌آید. برگ‌های این گیاه تحت فرآیندهای خاصی تخمیر شده و سپس رنگ آبی به دست می‌آید.
• ویژگی‌ها: رنگ آبی نماد آرامش و عمق است و در فرش‌های لچک ترنج معمولاً برای ایجاد تضاد با رنگ‌های گرم مانند قرمز و لاکی استفاده می‌شود.

3. زرد

• منبع طبیعی: رنگ زرد از گیاهانی مانند زعفران، پوست انار و برگ‌های درخت زردآلو به دست می‌آید. همچنین می‌توان این رنگ را از گل‌هایی مانند گلبرگ‌های گل همیشه بهار و گل کاسنی استخراج کرد.
• ویژگی‌ها: زرد رنگی شاد و روشن است که به فرش‌ها طراوت و انرژی می‌بخشد. این رنگ به خوبی با رنگ‌های قرمز و آبی ترکیب می‌شود و به ایجاد تعادل رنگی کمک می‌کند.

4. سبز

• منبع طبیعی: رنگ سبز از ترکیب دو رنگ زرد و آبی که از گیاهان طبیعی به دست می‌آیند، تولید می‌شود. گاهی نیز برای به دست آوردن سبز، برگ‌های گیاهان مختلف مانند اسفناج و کاهو استفاده می‌شوند.
• ویژگی‌ها: سبز نماد طبیعت و تازگی است و در فرش‌های لچک ترنج برای نمایش عناصر طبیعی مانند برگ‌ها و گل‌ها به کار می‌رود.

5. قهوه‌ای

• منبع طبیعی: رنگ قهوه‌ای از پوست درختان، دانه‌های گیاهان مانند گردو، و خاک رس به دست می‌آید. این رنگ یکی از قدیمی‌ترین رنگ‌های طبیعی مورد استفاده در فرش‌بافی است.
• ویژگی‌ها: قهوه‌ای رنگی گرم و زمین‌گونه است که حس پایداری و ثبات را القا می‌کند و برای نمایش طرح‌های طبیعی و حیوانی در فرش‌ها استفاده می‌شود.

6. مشکی

• منبع طبیعی: رنگ مشکی از پوست انار و همچنین از پوست گردو به دست می‌آید. این رنگ به کمک فرآیندهای خاصی مانند تخمیر و ترکیب با آهن به دست می‌آید.
• ویژگی‌ها: مشکی رنگی قوی و متضاد است که معمولاً برای ایجاد عمق و تأکید در طرح‌های فرش به کار می‌رود.

7. کرم و سفید

• منبع طبیعی: این رنگ‌ها معمولاً به صورت طبیعی از پشم سفید گوسفندان به دست می‌آید و کمتر نیاز به رنگرزی دارد. برای به دست آوردن رنگ کرم، گاهی از پوست درختان یا دانه‌های گیاهی خاص استفاده می‌شود.
• ویژگی‌ها: این رنگ‌ها به عنوان رنگ پایه و زمینه در فرش‌های لچک ترنج استفاده می‌شوند و به خاطر سادگی و روشنایی‌شان، سایر رنگ‌ها را به خوبی برجسته می‌کنند.

8. نارنجی

• منبع طبیعی: رنگ نارنجی از ترکیب رنگ زرد و قرمز به دست می‌آید که هر دو از منابع طبیعی مانند روناس و زعفران استخراج می‌شوند.
• ویژگی‌ها: نارنجی رنگی گرم و پویاست که در فرش‌های لچک ترنج به عنوان یک رنگ مکمل و برای ایجاد حرارت و انرژی به کار می‌رود.

9. بنفش

• منبع طبیعی: رنگ بنفش از ترکیب رنگ‌های آبی و قرمز به دست می‌آید. گاهی نیز از برخی گیاهان خاص مانند پوست میوه‌های درختچه‌ای برای تهیه این رنگ استفاده می‌شود.
• ویژگی‌ها: بنفش رنگی رازآلود و فاخر است که به فرش‌های لچک ترنج حالتی لوکس و مجلل می‌بخشد.

اهمیت استفاده از رنگ‌های طبیعی در فرش‌های لچک ترنج

استفاده از رنگ‌های طبیعی در فرش‌های لچک ترنج نه تنها به افزایش زیبایی و اصالت این فرش‌ها کمک می‌کند، بلکه باعث می‌شود که این فرش‌ها در برابر عوامل محیطی مانند نور خورشید و شستشو مقاومت بیشتری داشته باشند. رنگ‌های طبیعی معمولاً با گذر زمان زیباتر می‌شوند و به اصطلاح "پخته‌تر" می‌گردند، که این امر به ارزش و جذابیت فرش اضافه می‌کند.

به طور کلی، استفاده از رنگ‌های طبیعی در فرش‌بافی ایرانی نه تنها به دلیل زیبایی‌شناسی و کیفیت، بلکه به دلیل احترام به طبیعت و حفظ محیط زیست نیز بسیار مورد توجه است.