نقش زنان در تولید فرش دستباف بته جقه قم، مانند سایر صنایع دستی ایران، بسیار حیاتی و کلیدی است. زنان نه تنها در مراحل مختلف تولید فرش‌های بته جقه مشارکت دارند، بلکه به حفظ و انتقال هنر بافندگی نیز کمک می‌کنند. در ادامه، به بررسی نقش زنان در تولید این فرش‌ها و تأثیرات آن خواهیم پرداخت.

۱. مشارکت در مراحل مختلف تولید

الف. بافت

۱. مهارت‌های بافندگی:
زنان بافنده در قم، به دلیل تسلط و مهارت‌های خاص خود در بافت فرش‌های دستباف، نقش اساسی در تولید فرش‌های بته جقه دارند. این مهارت‌ها شامل تکنیک‌های بافت، طراحی و رنگ‌آمیزی است که از نسل‌های گذشته به نسل‌های جدید منتقل شده است.

۲. دقت و ظرافت:
بافت فرش بته جقه نیاز به دقت و ظرافت زیادی دارد. زنان بافنده با استفاده از تجربه و هنر خود، توانایی‌های لازم را برای ایجاد طرح‌های پیچیده و زیبا به کار می‌برند. این دقت و مهارت در بافت، به کیفیت و زیبایی نهایی فرش‌ها کمک می‌کند.

ب. طراحی و رنگ‌آمیزی

۱. طراحی الگوها:
در برخی مناطق، زنان به عنوان طراحان نیز نقش مهمی در خلق الگوها و طرح‌های فرش‌های بته جقه دارند. این طراحی‌ها معمولاً با توجه به فرهنگ، سنت‌ها و ذوق هنری زنان طراحی می‌شود و به فرش‌ها اصالت و زیبایی خاصی می‌بخشد.

۲. انتخاب رنگ‌ها:
رنگ‌آمیزی فرش‌های بته جقه نیز یکی دیگر از وظایف مهم زنان است. انتخاب و ترکیب رنگ‌ها، که به صورت دستی و با استفاده از رنگ‌های طبیعی یا مدرن انجام می‌شود، تأثیر زیادی بر زیبایی و کیفیت نهایی فرش دارد.

۲. تأثیرات اجتماعی و اقتصادی

الف. اشتغال و درآمد

۱. منبع درآمد:
بافت فرش دستباف برای بسیاری از زنان در قم یک منبع مهم درآمدی است. این اشتغال به زنان امکان می‌دهد که در خانه کار کنند و از این راه به تأمین مالی خانواده‌های خود کمک کنند.

۲. اقتصاد محلی:
صنعت فرش‌بافی نقش مهمی در اقتصاد محلی قم دارد. مشارکت زنان در این صنعت به رونق اقتصادی محلی و تقویت کسب‌وکارهای مرتبط با تولید و فروش فرش‌های بته جقه کمک می‌کند.

ب. حفظ و انتقال هنر

۱. حفظ سنت‌ها و فرهنگ:
زنان بافنده با انتقال مهارت‌ها و دانش خود به نسل‌های بعدی، به حفظ و انتقال هنر بافندگی فرش بته جقه کمک می‌کنند. این انتقال مهارت‌ها به نسل‌های جدید به حفظ فرهنگ و هنر ایرانی کمک می‌کند.

۲. آموزش و توانمندسازی:
برخی از سازمان‌ها و برنامه‌های آموزشی به زنان فرصتی برای یادگیری و بهبود مهارت‌های بافندگی خود می‌دهند. این آموزش‌ها نه تنها به افزایش کیفیت فرش‌ها کمک می‌کند، بلکه به توانمندسازی اقتصادی و اجتماعی زنان نیز کمک می‌کند.

۳. چالش‌ها و فرصت‌ها

الف. چالش‌ها

۱. شرایط کاری:
زنان بافنده ممکن است با چالش‌هایی مانند شرایط کاری سخت، درآمد پایین، و کمبود امکانات روبرو شوند. این مسائل می‌تواند بر کیفیت زندگی و توانایی‌های اقتصادی آن‌ها تأثیر بگذارد.

۲. رقابت و بازار:
رقابت با فرش‌های تولیدی از کشورهای دیگر و تغییرات در تقاضای بازار می‌تواند چالش‌هایی برای صنعت فرش‌بافی ایجاد کند. زنان بافنده ممکن است نیاز به حمایت بیشتر برای حفظ موقعیت خود در بازار داشته باشند.

ب. فرصت‌ها

۱. حمایت و ارتقاء:
توسعه برنامه‌های حمایتی و ارتقاء برای زنان بافنده می‌تواند به بهبود شرایط کاری و افزایش درآمد آن‌ها کمک کند. این برنامه‌ها می‌تواند شامل ارائه تسهیلات مالی، آموزش‌های حرفه‌ای، و بهبود دسترسی به بازارهای جهانی باشد.

۲. بازارهای جدید:
بازاریابی و تبلیغات موثر می‌تواند به معرفی و فروش بهتر فرش‌های بته جقه در بازارهای داخلی و بین‌المللی کمک کند. این فرصت‌ها می‌تواند به افزایش تقاضا و درآمد زنان بافنده کمک کند.

نتیجه‌گیری

زنان در تولید فرش دستباف بته جقه قم نقش بسیار مهم و کلیدی دارند. از بافت و طراحی تا رنگ‌آمیزی و حفظ هنر بافندگی، این زنان به کیفیت و زیبایی فرش‌های بته جقه کمک می‌کنند و به تأمین مالی خانواده‌های خود و رونق اقتصادی محلی کمک می‌کنند. با وجود چالش‌ها، فرصت‌های زیادی برای بهبود شرایط کاری و افزایش درآمد وجود دارد که می‌تواند به تقویت صنعت فرش‌بافی و ارتقاء وضعیت زنان بافنده کمک کند.