در فرش‌های دستباف نایین، گره‌ها نقش اساسی در استحکام و کیفیت فرش دارند. انواع گره‌هایی که در فرش‌های نایین به کار می‌روند، بسته به منطقه بافت و سبک بافندگان متفاوت هستند. دو نوع اصلی گره که بیشتر در فرش‌های نایین استفاده می‌شوند عبارتند از:

1. گره فارسی (گره سنه)

گره فارسی یا سنه یکی از متداول‌ترین گره‌ها در فرش‌های دستباف ایرانی از جمله نایین است. این گره به صورت نامتقارن بسته می‌شود و به دلیل استحکام و دوام بالایی که دارد، بسیار محبوب است. گره فارسی به این شکل بسته می‌شود که نخ پود به دور یکی از چله‌ها (نخ‌های عمودی) به طور کامل پیچیده و سپس به صورت نیم‌پیچ به دور چله دیگر قرار می‌گیرد.

ویژگی‌ها:

• استحکام بالا: گره‌های فارسی به دلیل استحکام بالایی که دارند، باعث طول عمر بیشتر فرش می‌شوند.
• جزئیات دقیق: این نوع گره امکان ایجاد جزئیات دقیق و پیچیده در نقوش فرش را فراهم می‌کند.
• نرم‌تر بودن فرش: فرش‌های بافته شده با گره فارسی نسبت به گره‌های دیگر سطح نرم‌تر و لطیف‌تری دارند.

2. گره ترکی (گره قفقازی)

گره ترکی که به آن گره قفقازی نیز گفته می‌شود، در برخی از مناطق ایران و قفقاز استفاده می‌شود و در فرش‌های نایین نیز به کار می‌رود. این گره به صورت متقارن بسته می‌شود، به این صورت که نخ پود به دور هر دو چله به صورت مساوی پیچیده می‌شود و گره‌ای محکم و متقارن ایجاد می‌کند.

ویژگی‌ها:

• استحکام بسیار بالا: فرش‌های بافته شده با گره ترکی به دلیل استحکام بالایی که دارند، برای مناطق پر رفت و آمد مناسب‌تر هستند.
• سطح صاف‌تر و متقارن‌تر: این گره‌ها به فرش ظاهری متقارن‌تر و صاف‌تر می‌بخشند.
• بافت سخت‌تر: فرش‌های با گره ترکی کمی سخت‌تر هستند و به همین دلیل ممکن است در برخی مناطق، کمتر مورد استفاده قرار گیرند.

تفاوت‌های بین گره فارسی و گره ترکی

• نحوه بافت: گره فارسی نامتقارن است و نخ پود به یک چله محکم پیچیده می‌شود، در حالی که گره ترکی متقارن است و نخ به دور هر دو چله پیچیده می‌شود.
• ظاهر و نرمی: فرش‌های با گره فارسی معمولاً نرم‌تر هستند و امکان ایجاد جزئیات ظریف‌تر را فراهم می‌کنند. در حالی که فرش‌های با گره ترکی استحکام بیشتری دارند و برای مناطق پر رفت و آمد مناسب‌تر هستند.
• محبوبیت: در فرش‌های نایین، گره فارسی محبوب‌تر است زیرا این گره برای بافت‌های دقیق و ظریف‌تر مناسب‌تر است و به همین دلیل بیشتر بافندگان نایین از این گره استفاده می‌کنند.

• نتیجه‌گیری

  گره فارسی (سنه) و گره ترکی (قفقازی) دو نوع اصلی گره‌هایی هستند که در فرش‌های دستباف نایین به کار می‌روند. هر کدام از این گره‌ها ویژگی‌ها و مزایای خاص خود را دارند و بافندگان نایین بر اساس نیاز و نوع طرح، از این گره‌ها استفاده می‌کنند. به طور کلی، گره فارسی به دلیل ظرافت و دقت بالا، بیشتر در فرش‌های نایین به کار می‌رود، در حالی که گره ترکی برای بافت‌های محکم‌تر و مقاوم‌تر استفاده می‌شود.